Archive for December 2010

Μπορεί ένας κουφός να υποφέρει από βουητό στα αυτιά;

Ακόμα και κουφοί ενδέχεται να υποφέρουν από εμβοή, αυτό το ενοχλητικό σύριγμα, που παρουσιάζεται στο ένα ή και στα δύο αυτιά. Κατά κανόνα, το βουητό είναι συνεχές και πολλοί συνηθίζουν να ζουν με αυτό.

Γιατί μερικές φορές έχουμε μια γεύση αίματος στο στόμα;

Κάποιες φορές, όταν πιεζόμαστε πολύ, νιώθουμε μια μεταλλική γεύση αίματος στο στόμα – χωρίς να βλέπουμε αίμα. Από πού προέρχεται αυτή η αίσθηση;

Πολλοί άνθρωποι που αθλούνται έχουν αισθανθεί κάτι τέτοιο. Όταν πλησιάζουν στο νήμα, επιστρατεύουν όλες τους τις δυνάμεις και, κάποιες φορές, ξεπερνούν τα όριά τους. Ακριβώς όταν πιέζεται ιδιαίτερα, ένας δρομέας μπορεί να νιώσει αυτή τη μεταλλική γεύση στο στόμα. Η αιτία γι’ αυτό το φαινόμενο εδράζεται στους πνεύμονες.

Το σύστημα των πνευμόνων περιλαμβάνει έναν κεντρικό αεραγωγό, ο οποίος διακλαδίζεται σε πολλούς μικρότερους αγωγούς αέρα μέσα τους πνεύμονες. Στις απολήξεις όλων αυτών των αεραγωγών υπάρχουν μικροί πνευμονικοί σάκοι, οι λεγόμενες κυψελίδες. Ο ανθρώπινος πνεύμονας έχει περίπου 300 εκατομμύρια κυψελίδες, που περιβάλλονται από ένα δίκτυο πολύ ευαίσθητων αιμοφόρων αγγείων. Τις κυψελίδες χωρίζει από τα αιμοφόρα αγγεία μια μεμβράνη, που δεν είναι παχύτερη από 0,2 μικρόμετρα, και μέσω της οποίας βρίσκει το οξυγόνο δίοδο στο κυκλοφορικό. Ακριβώς επειδή τα τοιχώματα των κυψελίδων είναι τόσο λεπτά, όταν δέχονται μεγάλη επιβάρυνση, ενδέχεται να υποστούν βλάβη. Όταν αθλούμαστε εντατικά, το αίμα αντλείται με μεγάλη δύναμη προς όλα τα αγγεία του σώματος, και η πίεση στα μικρά αιμοφόρα αγγεία γύρω από τις κυψελίδες αυξάνεται πολύ, λόγω της εξαιρετικά μικρής διαμέτρου τους. Αυτό, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να κάνει τα λεπτότατα τοιχώματα των κυψελίδων να διαρραγούν. Έτσι, μια μικρή ποσότητα αίματος ενδέχεται να διαρρεύσει στους πνεύμονες.

Πρόκειται για απειροελάχιστες ποσότητες, που όμως είναι αρκετές για να δώσουν αυτή τη γεύση του αίματος στο στόμα. Ίσως αυτό λειτουργεί και ως προειδοποιητικό σήμα, προκειμένου να κατεβάσουμε κάπως το ρυθμό μας.

Γιατί οι μύγες πετάνε γύρω από τις λάμπες;

Έχω αναρωτηθεί γιατί οι μύγες πετάνε γύρω από τις λάμπες που κρέμονται από το ταβάνι. Σε τι οφείλεται αυτό;

Πρόκειται για τη μικρή οικιακή μύγα, που βλέπουμε συχνά να πετά σε ακανόνιστες τροχιές στα σπίτια μας. Πολλά έντομα έλκονται από το φως, αλλά δεν είναι αυτή η εξήγηση της ιδιαίτερης πτητικής συμπεριφοράς της μύγας, αφού αυτή πετάει ακόμη και γύρω από σβηστές λάμπες. Γεγονός είναι ότι μόνο οι αρσενικές μύγες πετούν γύρω από κρεμαστές λάμπες.

Η ερμηνεία θα πρέπει να αναζητηθεί πιθανότατα στο φυσικό περιβάλλον της μύγας, που είναι το δάσος.

Στο δάσος, οι αρσενικές μύγες σχηματίζουν συχνά μικρά σμήνη κάτω από δέντρα, γύρω από ένα σημείο σμήνους, όπως αποκαλείται, που μπορεί να είναι, για παράδειγμα, το κλαδί ενός μεγάλου δέντρου. Οι πτήσεις κατά σμήνη είναι ένα μέρος του παιχνιδιού του ζευγαρώματος, κατά το οποίο οι θηλυκές πετούν μέσα στο σμήνος των αρσενικών για να βρουν ταίρι.

Τι μπορεί να γίνει αν ένας αστροναύτης αρρωστήσει;

Μέχρι στιγμής, κανένας αστροναύτης δεν έχει αρρωστήσει σοβαρά κατά τη διάρκεια αποστολής στο διάστημα. Βέβαια, πολλοί υποφέρουν –κυρίως στην αρχή μιας αποστολής– από τη λεγόμενη ασθένεια του διαστήματος, που τα συμπτώματά της μοιάζουν με αυτά που αισθάνονται ορισμένοι όταν διαβάζουν στο αυτοκίνητο (ζαλάδες, πονοκέφαλος κτλ.). Μεταξύ των πιο σοβαρών περιπτώσεων αστροναυτών που αρρώστησαν είναι αυτή του Fred Haise, που έπαθε ουρολοίμωξη κατά τη διάρκεια της αποστολής του Apollo 13.

Όπως και να ’χει, οι αστροναύτες είναι εκπαιδευμένοι στις πρώτες βοήθειες. Τόσο στα διαστημόπλοια όσο και στο διεθνή διαστημικό σταθμό ISS υπάρχει φαρμακείο και κουτί πρώτων βοηθειών, μαζί με ένα εγχειρίδιο, έτσι ώστε, με τη συνεργασία γιατρών από τον επίγειο σταθμό ελέγχου, να είναι δυνατή η διάγνωση και η αντιμετώπιση διαφόρων ασθενειών. Ακόμη και στην περίπτωση μιας απροσδόκητα επικίνδυνης κατάστασης, υπάρχει σχέδιο αντιμετώπισης. Η τροχιά ενός διαστημοπλοίου είναι συνήθως στα 300 με 400 χιλιόμετρα από το έδαφος, και, σε σοβαρά περιστατικά, μπορεί να ενεργοποιηθεί μια επείγουσα διαδικασία προσγείωσης, ώστε το διαστημόπλοιο να επιστρέψει στη Γη μέσα σε 90 λεπτά.

Οι αστροναύτες που είναι σε υπηρεσία στο διεθνή διαστημικό σταθμό μπορούν να μεταφερθούν στη Γη με τη μικρή διαστημοσυσκευή Soyuz, που έχει χώρο για τρεις αστροναύτες.

Γιατί μια χάρτινη σακούλα σκάει με κρότο;

Όταν φουσκώνουμε μια χάρτινη σακούλα και τη χτυπάμε δυνατά, σκάει με ένα δυνατό ήχο. Γιατί;

Είναι πράγματι δύσκολο να δοθεί μια ικανοποιητική απάντηση στο ερώτημα αυτό. Οι ήχοι γενικά υποδηλώνουν αλλαγές πίεσης στον αέρα. Μια μεγάλη, απότομη αλλαγή πίεσης μπορεί να προκύψει με πολλούς τρόπους. Μεταξύ άλλων, αυτό συμβαίνει όταν κλείνουμε μια πόρτα με πάταγο, όταν σκοτώνουμε ένα κουνούπι με μια εφημερίδα και, όπως αναφέρθηκε, όταν σκάμε μια χαρτοσακούλα. Όταν σκάμε τη χαρτοσακούλα, ο αέρας συμπιέζεται, κι έτσι η εσωτερική πίεση αυξάνεται τάχιστα. Δημιουργείται μια τρύπα, και ο συμπιεσμένος αέρας εκπέμπει μονομιάς ένα ωστικό κύμα. Το ωστικό κύμα φτάνει στο αυτί μας, που το εκλαμβάνει σαν ένα δυνατό ήχο.

Και τα μπαλόνια επίσης κάνουν κρότο όταν τα τρυπάμε. Υποθέτουμε ότι πρόκειται για τον ίδιο μηχανισμό, αλλά αυτό δεν είναι απολύτως βέβαιο. Έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2004 στο Πανεπιστήμιο του Τέξας έδειξε ότι οι ρωγμές που διαμελίζουν ένα μπαλόνι όταν το τρυπάμε με καρφίτσα «ταξιδεύουν» στο λάστιχο του μπαλονιού με ταχύτητα μεγαλύτερη από την ταχύτητα του ήχου. Το γεγονός αυτό συντελεί στη δημιουργία κυμάτων παρόμοιων με αυτά που προκαλούνται από ένα αεριωθούμενο που σπάει το φράγμα του ήχου.

Πώς γουργουρίζει η γάτα;

Ο ήχος του γουργουρητού προέρχεται από τις φωνητικές χορδές, που βρίσκονται στο λάρυγγα της γάτας. Προκύπτει τόσο όταν εισπνέει αέρα όσο και όταν τον εκπνέει. Τα καταφέρνει μάλιστα και με εντελώς κλειστό το στόμα, συνεχίζοντας για ώρες, αν το επιθυμεί.

Το γουργουρητό είναι χαρακτηριστικό όλων των αιλουροειδών, αλλά στα μεγάλα αιλουροειδή, όπως στα λιοντάρια και τις τίγρεις, είναι τα μικρά τους κυρίως αυτά που γουργουρίζουν. Σε αυτή την περίπτωση, ο ήχος ενισχύει την επαφή με τη μητέρα, η οποία έτσι είναι σε θέση να ξέρει ανά πάσα στιγμή πού βρίσκονται τα μικρά της και αν είναι καλά. Τα γατάκια φυσικά γουργουρίζουν με το παραπάνω όταν είναι χορτάτα και ικανοποιημένα. Στις οικόσιτες γάτες, το γουργουρητό είναι χαρακτηριστικό και των ενήλικων ζώων, και ο ήχος είναι γι’ αυτές ένα κοινωνικό σινιάλο που δηλώνει οικειότητα.

Γιατί νιώθουμε κώπωση όταν έχουμε φάει;

Μετά το φαγητό, αισθανόμαστε κουρασμένοι γιατί ένα μεγάλο μέρος της ενέργειας του σώματος χρησιμοποιείται για την πέψη. Η ορμόνη χολοκυστοκινίνη, στην οποία οφείλεται το αίσθημα του κορεσμού, μας κάνει επίσης να νιώθουμε κόπωση και υπνηλία. Τέλος, ορισμένα τρόφιμα περιέχουν το αμινοξύ τρυπτοφάνη, που μετατρέπεται στην ουσία-σήμα σεροτονίνη, η οποία λειτουργεί ηρεμιστικά.

Γιατί είναι διπλωμένα τα φύλλα του μαρουλιού;

Τα φύλλα κανονικά λειτουργούν ως συσσωρευτές ήλιου. Γιατί όμως στο κεφαλωτό μαρούλι είναι μαζεμένα σαν μπάλα;

Δεν είναι λογικό ένα φυτό να έχει φύλλα και να μην τα χρησιμοποιεί για φωτοσύνθεση. Το γεγονός ότι ορισμένες ποικιλίες μαρουλιού έχουν τα φύλλα τους μαζεμένα, σαν μια μπάλα, οφείλεται σε μια συνειδητή επιλογή των παραγωγών.

Το καλλιεργήσιμο μαρούλι προέρχεται από ένα άγριο φυτό. Μέσω μιας επίπονης διαδικασίας εξευγενισμού του, που ξεκίνησε πριν από πολλές χιλιάδες χρόνια στη λεκάνη της Μεσογείου, έγινε εφικτή η παραγωγή αυτού του τύπου του μαρουλιού. Σε κάθε εξευγενισμό ενός άγριου οργανισμού, ενδυναμώνουμε τα χαρακτηριστικά εκείνα που μας είναι ωφέλιμα.

Όσον αφορά τα καλλιεργήσιμα μαρούλια, οι παραγωγοί έχουν εστιάσει μόνο στο μέγεθος και το πλήθος των φύλλων τους. Αυτό έχει συμβεί σε βάρος ιδιοτήτων που θα ήταν απαραίτητες στο φυτό αν αυτό έπρεπε να επιβιώσει μόνο του στη φύση.

Ποιος ανακάλυψε την οδοντόκρεμα;

Απ’ όσα γνωρίζουμε μέχρι σήμερα, οι πρώτοι που χρησιμοποίησαν οδοντόκρεμα ήταν οι Αιγύπτιοι. Ήδη το 5.000 π.Χ. κατασκεύαζαν οδοντόκρεμα σε μορφή σκόνης. Η σκόνη ήταν φτιαγμένη από διάφορα υλικά, όπως θρυμματισμένα κομμάτια από κεφάλι βοδιού, ελαφρόπετρα, σκόνη από τσόφλια αυγών και σμύρνα. Δε γνωρίζουμε ακριβώς πώς χρησιμοποιούσαν τη σκόνη, αλλά οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι την έτριβαν πάνω στα δόντια τους με τα δάχτυλα.

Οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν ως επί το πλείστον καρβουνόσκονη και φλοιούς δέντρων. Οι Ρωμαίοι ήταν επιπλέον οι πρώτοι που αντιμετώπιζαν τη δυσοσμία της αναπνοής με διάφορα μπαχαρικά. Μετά τους Ρωμαίους, η υγιεινή των δοντιών έμεινε στάσιμη για τα επόμενα 1.200 χρόνια. Μόλις το 1700 άρχισαν Ευρωπαίοι και Αμερικανοί γιατροί, οδοντίατροι και χημικοί να παρασκευάζουν οδοντική σκόνη. Το διττανθρακικό νάτριο ήταν το βασικό συστατικό στα περισσότερα μείγματα του είδους, αλλά σε πολλές περιπτώσεις πρόσθεταν συστατικά άκρως επικίνδυνα, για παράδειγμα σκόνη από τούβλα.

Στις αρχές του 19ου αιώνα, κάποιοι σκέφτηκαν να προσθέσουν στην οδοντική σκόνη γλυκερίνη, κι έτσι δημιουργήθηκε η οδοντόκρεμα, που η γεύση της ήταν σαφώς πιο ευχάριστη.

Η εταιρεία Colgate ήταν η πρώτη που έβγαλε σε μαζική παραγωγή οδοντόκρεμα, το 1873. Πουλιόταν σε βάζα. Το 1892 έκανε την εμφάνισή της οδοντόκρεμα στη μορφή που τη συναντάμε σήμερα, δηλαδή, σε σωληνάριο.

Πόσο γρήγορα μπορεί να τρέξει ένας άνθρωπος;

Όταν ο Καναδός Donovan Bailey έτρεξε το 1996 τα 100 μέτρα σε 9,84 δευτερόλεπτα, υπολογίστηκε ότι η ταχύτητά του έφτασε τα 43,56 χιλιόμετρα την ώρα. Αυτό είναι, μέχρι στιγμής, και το ρεκόρ.