Archive for December 2010

Πώς διαβάζουμε ένα barcode;

Στο γραμμωτό κώδικα ενός προϊόντος εμπεριέχονται ένα σωρό πληροφορίες. Τι είδους πληροφορίες είναι αυτές;

Ο γραμμωτός κώδικας (barcode) πρωτοεμφανίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1940 και βασίζεται σε αυστηρές προδιαγραφές. Ένα από τα πλέον διαδεδομένα συστήματα είναι το ΕΑΝ-13. Αποτελείται από 13 ψηφία με τη μορφή ενός συνδυασμού γραμμών και διαστημάτων.

Στον κώδικα υπάρχουν ορισμένες γραμμές που είναι μακρύτερες από τις υπόλοιπες. Στην αρχή και το τέλος υπάρχουν οι γραμμές ορίων που επιτρέπουν σε ένα σαρωτή να προσδιορίσει πού αρχίζει και πού τελειώνει ο κώδικας. Οι δύο μεσαίες γραμμές χωρίζουν τον κώδικα σε δύο τμήματα ώστε να είναι εύκολη, αν χρειαστεί, η πληκτρολόγηση των 13 ψηφίων. Παράλληλα, είναι ευχερέστερη η αποκωδικοποίηση των δύο τμημάτων από το σαρωτή χωριστά, ανεξάρτητα από το αν το προϊόν είναι ανεστραμμένο ή όχι.

Τα δύο πρώτα ψηφία από τα 13 του γραμμωτού κώδικα είναι ο κωδικός της χώρας όπου είναι καταχωρημένος ο κατασκευαστής, όχι όμως απαραίτητα και της χώρας που κατασκευάστηκε το προϊόν. Η Σουηδία, για παράδειγμα, έχει κωδικό χώρας 73 και η Ελλάδα 52. Τα επόμενα πέντε ψηφία κωδικοποιούν τον παραγωγό ή τον εισαγωγέα ενώ τα επόμενα πέντε είναι ο αριθμός του προϊόντος που προσδιορίζεται από τον παραγωγό για τη διευκόλυνση παρακολούθησης της αποθήκης του και των πωλήσεών του.

Το τελευταίο ψηφίο του κώδικα είναι ψηφίο ελέγχου. Ο σαρωτής διαθέτει έναν τύπο που τον εφαρμόζει πάνω στα δώδεκα πρώτα ψηφία επιβεβαιώνοντας έτσι πως το αποτέλεσμα είναι ίδιο με το ψηφίο ελέγχου.

Γιατί τα σκυλιά έχουν δυσανεξία στη σοκολάτα;

Η σοκολάτα φτιάχνεται από ζάχαρη και κόκκους κακαόδεντρου, οι οποίοι περιέχουν θεοβρωμίνη και καφεΐνη, που δεν επιδρούν αρνητικά στο νευρικό μας σύστημα και προσφέρουν αίσθημα ευεξίας.

Τα σκυλιά, όπως και οι άνθρωποι, τρελαίνονται για γλυκά και μασουλάνε ευχαρίστως μια σοκολάτα όποτε τους δοθεί η ευκαιρία. Αυτό όμως δεν πρέπει να το επιτρέπουμε, αφού η θεοβρωμίνη είναι για τα σκυλιά δηλητήριο. Η ουσία διασπάται στα σκυλιά με πολύ πιο αργούς ρυθμούς απ’ ό,τι στον άνθρωπο. Αυτή η αργή διαδικασία διάσπασης της θεοβρωμίνης επηρεάζει αρνητικά το νευρικό και καρδιακό σύστημα καθώς και τους νεφρούς των σκυλιών.

Αν ένας σκύλος καταναλώσει μεγάλη ποσότητα σοκολάτας, τα συμπτώματα είναι εμετοί, διάρροιες, ταχυκαρδία, πολυουρία, μυϊκή παράλυση και ανησυχία. Σε περιπτώσεις σοβαρής δηλητηρίασης, η σοκολάτα μπορεί να προκαλέσει δύσπνοια, καρδιακή ανακοπή ή, σπανιότερα, άμεσο θάνατο. Ωστόσο, δεν χρειάζεται να πανικοβαλλόμαστε αν το σκυλί φάει ένα κομματάκι σοκολάτας –πρέπει να καταναλώσει μεγάλη ποσότητα προτού παρουσιαστούν συμπτώματα δηλητηρίασης. Η μαύρη σοκολάτα περιέχει επτά φορές περισσότερη σοκολάτα απ’ ό,τι η γάλακτος.

Τι σημαίνει για τη Γη η αργή περιστροφή της;

Αν η γη περιστρεφόταν τόσο αργά ώστε να βλέπει πάντα προς τον ήλιο η μία της πλευρά, θα υπήρχε ζωή στον πλανήτη μας και πώς θα ήταν το κλίμα;

Καταρχάς, προκειμένου ένας πλανήτης να στροβιλίζεται με αυτό τον τρόπο γύρω από το άστρο του, θα πρέπει να βρίσκεται πολύ πιο κοντά του απ’ ό,τι βρίσκεται η Γη στον Ήλιο. Είναι λοιπόν απίθανο να συμβεί κάτι τέτοιο στον πλανήτη μας. Αν, παρ’ όλα αυτά, η Γη έστρεφε την ίδια πάντα πλευρά της προς τον ήλιο ώστε μια περιστροφή να διαρκεί 365 μέρες, το μαγνητικό πεδίο της Γης, που μας προστατεύει από τις κοσμικές ακτίνες και την ακτινοβολία του Ήλιου, μάλλον θα εξαφανιζόταν, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την επιβίωση της ζωής στον πλανήτη μας.

Στη σκοτεινή πλευρά, η συνεχής ακτινοβολία θα οδηγούσε σε χαμηλές θερμοκρασίες και πάγους. Στη φωτεινή πλευρά, αντίθετα, η ανυπόφορη κάψα του ήλιου θα τροφοδοτούσε με απίστευτη ενέργεια τη διαδικασία υπερθέρμανσης των θαλασσών, με αποτέλεσμα άγριες καταιγίδες και κυκλώνες. Όσο απομακρυνόμαστε από την περιοχή της Γης που βρίσκεται ακριβώς κάτω από τον Ήλιο, ο Ήλιος θα φαίνεται χαμηλότερα στον ουρανό και, κατά συνέπεια, θα πρέπει να διαμορφώνονται ζώνες στη Γη με σταδιακά χαμηλότερη θερμοκρασία από αυτήν που επικρατεί στον ισημερινό. Στη σκοτεινή πλευρά της Γης, αντίθετα, η θερμοκρασία θα πρέπει να είναι περίπου ομοιόμορφη. Αυτές οι θερμοκρασιακές διαφορές θα προκαλούσαν ένα καιρικό σύστημα που θα μετέφερε θερμότητα μακριά από τον ισημερινό. Επειδή όμως ο πλανήτης θα περιστρεφόταν τόσο αργά, η δύναμη Coriolis θα ήταν αμελητέα και δεν θα επηρέαζε τους ανέμους και τα καιρικά συστήματα όπως τα επηρεάζει τώρα.

Σήμερα, στο βόρειο ημισφαίριο, η γνωστή δύναμη Coriolis εκτρέπει την κίνηση του αέρα από ψηλό προς χαμηλό βαρομετρικό προς τα δεξιά. Αυτή είναι η βάση οποιασδήποτε κίνησης του καιρού πάνω στη Γη και χωρίς τη δύναμη Coriolis αυτή η αρχή της κίνησης μεταξύ ψηλού και χαμηλού βαρομετρικού θα άλλαζε ολοσχερώς.

Η σκοτεινή πλευρά της Γης θα ήταν παγωμένη

Αν η Γη έστρεφε προς τον ήλιο πάντα την ίδια πλευρά, στη σκοτεινή πλευρά θα είχαμε αιώνιους πάγους. Η ατμόσφαιρα της Γης, ωστόσο, θα κατένειμε τη θερμότητα σε μεγαλύτερα τμήματα του πλανήτη μας – και όσο θα υπήρχε ατμόσφαιρα θα υπήρχαν σίγουρα και μεγάλες περιοχές με εύκρατο κλίμα.

Αναγνωρίζουν τα νεογέννητα τη μητέρα τους;

Ακριβώς μετά τη γέννησή του ένα βρέφος βλέπει ένα θολό και άχρωμο κόσμο, αφού το νευρικό του σύστημα δεν έχει ακόμη ολοκληρώσει την ανάπτυξή του. Η όραση του ατόμου βρίσκεται σε πλήρη λειτουργικότητα όταν αυτό φτάσει τα έξι του χρόνια.

Ωστόσο, η όραση ενός παιδιού βελτιώνεται τάχιστα και η ικανότητα εστίασης γίνεται πέντε φορές καλύτερη μετά το πρώτο εξάμηνο. Ήδη μία εβδομάδα μετά τη γέννησή του ένα βρέφος αρχίζει να διακρίνει το κόκκινο, το πορτοκαλί, το κίτρινο και το πράσινο. Παρά την περιορισμένη όρασή του, ένα μωράκι λίγων μόλις ημερών αναγνωρίζει το πρόσωπο της μητέρας του, με την προϋπόθεση ότι τα μαλλιά και τα αφτιά της δεν είναι καλυμμένα.

Τι είναι οι καυτοί Δίες;

Με την ανακάλυψη του πρώτου εξωπλανήτη, ο οποίος περιφερόταν γύρω από ένα άστρο παρόμοιο με τον ήλιο, το 1995 οι επιστήμονες επιβεβαίωσαν και με την παρατήρηση ότι το ηλιακό μας σύστημα δεν είναι το μοναδικό στο σύμπαν.

Μέχρι σήμερα έχουν ανακαλυφθεί περίπου 465 εξωπλανήτες, πολλοί από τους οποίους είναι αέριοι γίγαντες σαν τον Δία, με μόνη διαφορά ότι βρίσκονται πολύ πλησιέστερα στο άστρο τους απ’ ό,τι ο Δίας στον ήλιο. Οι εξωπλανήτες αυτοί, που ονομάστηκαν «καυτοί Δίες» (hot Jupiters), συμπληρώνουν μια πλήρη περιφορά γύρω από το άστρο τους το πολύ σε λίγες μέρες, ενώ η θερμοκρασία τους μπορεί να φτάνει ακόμη και τους 1.000ºC ή και περισσότερο.

Σύμφωνα όμως με τις κρατούσες θεωρίες δημιουργίας πλανητικών συστημάτων, τόσο μεγάλοι πλανήτες είναι αδύνατο να σχηματιστούν σε τόσο μικρές αποστάσεις από το άστρο τους γιατί, αφενός, δεν υπάρχει αρκετή ποσότητα ύλης σε αυτές τις αποστάσεις και, αφετέρου, η θερμοκρασία είναι πολύ υψηλή για κάτι τέτοιο. Γι’ αυτό και οι περισσότεροι επιστήμονες υιοθετούν την άποψη ότι οι καυτοί Δίες θα πρέπει να δημιουργήθηκαν πολύ μακρύτερα και να «μετανάστευσαν» στις τωρινές τους τροχιές αργότερα.

Πόσες μορφές ενέργειας υπάρχουν;

Ακούμε καθημερινά να γίνεται λόγος για μορφές ενέργειας. Τελικά πόσες υπάρχουν;

Η σύγχρονη τεχνολογία βασίζεται στο γεγονός πως η ενέργεια μπορεί να αλλάξει μορφή, όπως σε ένα ηλεκτρικό εργοστάσιο η χημική ενέργεια από την καύση του άνθρακα μετατρέπεται σε ηλεκτρική ενέργεια και ένα μέρος σε πλεονάζουσα θερμότητα. Φαίνεται πως υπάρχουν πολλές μορφές ενέργειας, αφού μιλάμε για χημική ενέργεια σε πετρέλαιο και βενζίνη, ηλεκτρική ενέργεια, αιολική ενέργεια, πυρηνική ενέργεια και ενέργεια ακτινοβολίας, αλλά, ουσιαστικά, υπάρχουν μόνο δύο μορφές ενέργειας: η κινητική και η δυναμική.

Κινητική ενέργεια είναι η ενέργεια που έχει ένα σώμα όταν κινείται και αναφέρεται στην ικανότητά του να παράγει έργο. Η κινητική ενέργεια αυξάνεται πολύ με την επιτάχυνση. Ένα αυτοκίνητο δηλαδή που τρέχει με 100 χλμ./ώρα έχει τέσσερις φορές περισσότερη κινητική ενέργεια σε σχέση με ένα αυτοκίνητο που τρέχει με 50 χλμ./ώρα.

Η αιολική ενέργεια είναι ένα απτό παράδειγμα κινητικής ενέργειας. Εκμεταλλευόμαστε την κίνηση του αέρα για να λειτουργήσουμε μια γεννήτρια που παράγει ρεύμα, αλλά το ηλεκτρικό ρεύμα είναι επίσης μια μορφή κινητικής ενέργειας καθώς πρόκειται για την κίνηση απίστευτου αριθμού ηλεκτρονίων μέσω του καλωδίου. Ακόμη και αν τα ηλεκτρόνια κινούνται αργά, το πλήθος τους είναι τέτοιο που μπορούν να μεταφέρουν ούτως ή άλλως μεγάλες ποσότητες ενέργειας. Όταν η ηλεκτρική ενέργεια φτάσει στο σπίτι μας, μετατρέπεται σε θερμότητα και φως.

Η θερμότητα είναι επίσης ένα παράδειγμα κινητικής ενέργειας. Στο θερμό αέρα τα μόρια κινούνται ταχύτατα και το άθροισμα των κινητικών ενεργειών των μορίων αποκαλείται θερμικό περιεχόμενο του αέρα. Τα φωτεινά κύματα αποτελούν επίσης μια μορφή κίνησης και το ίδιο ισχύει και για τα ηχητικά κύματα, που δεν είναι παρά ωστικά κύματα που διαχέονται στην ατμόσφαιρα.

Η δυναμική ενέργεια είναι συσσωρευμένη ενέργεια που περιμένει απλώς να απελευθερωθεί για να μετατραπεί σε άλλες μορφές ενέργειας. Η χημική ενέργεια είναι δυναμική ενέργεια που συσσωρεύεται σε χημικές ενώσεις μεταξύ ατόμων και μορίων. Όταν καίμε βενζίνη, πυροδοτείται μια αλληλουχία χημικών αντιδράσεων και οι ενώσεις μετατρέπονται σε θερμότητα, δηλαδή κινητική ενέργεια στα μόρια. Αντίστοιχα, και η πυρηνική ενέργεια είναι μια μορφή δυναμικής ενέργειας. Είναι δηλαδή η ενέργεια που είναι κλεισμένη στους πυρήνες των ατόμων λόγω της αλληλεπίδρασης των σωματιδίων που τα συνιστούν και απελευθερώνεται για παράδειγμα με τη σχάση ενός ατόμου ουρανίου. Το ίδιο συμβαίνει και στον ήλιο όταν διαδικασίες σύντηξης μετατρέπουν υδρογόνο σε ήλιο. Τα αποτελέσματα αυτών των διαδικασιών είναι εκ νέου θερμότητα και ακτινοβολία. Ένα κλασικό παράδειγμα δυναμικής ενέργειας είναι η ενέργεια ενός ελατηρίου σε διάταση ή συσπείρωση.

ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΔΥΟ ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ
σε κάθε μορφή κίνησης σωματιδίων ή κυμάτων

* Αιολική ενέργεια (αέρας σε κίνηση)
* Ηλεκτρική ενέργεια (ηλεκτρόνια σε κίνηση)
* Θερμική ενέργεια (μόρια σε κίνηση)
* Φωτεινή ενέργεια (κύματα ή φωτόνια σε κίνηση)
* Ηχητική ενέργεια (ωστικά κύματα συνεπεία κίνησης μορίων)

ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ
συσσωρευμένη ενέργεια που περιμένει να απελευθερωθεί

* Ενέργεια ταλάντωσης (επιμηκυμένο ή συμπιεσμένο ελατήριο)
* Λανθάνουσα ενέργεια (στάσιμα νερά ή ορεινές λίμνες που αποτελούν μέρος υδροηλεκτρικών φραγμάτων)
* Χημική ενέργεια (καύση βενζίνης ή πετρελαίου, μπαταρίες)
* Πυρηνική ενέργεια (από σχάση ή/και σύντηξη πυρήνων)

Πόσα άστρα έχει ο γαλαξίας μας;

Ο γαλαξίας μας είναι ένας απίστευτα μεγάλος σπειροειδής γαλαξίας με 200 δισεκατομμύρια, ίσως και 400 δισεκατομμύρια αστέρια. Περίπου 2.500 από αυτά είναι ορατά διά γυμνού οφθαλμού. Το φως από το πιο κοντινό μας αστέρι, τον Ήλιο μας, χρειάζεται οκτώμισι λεπτά για να φτάσει στη Γη. Όσο για το φως του πλέον κοντινού στο ηλιακό μας σύστημα αστέρα, του Εγγύτερου του Κενταύρου, απαιτούνται 4,5 χρόνια.

Ο γαλαξίας μας έχει διάμετρο 100.000 έτη φωτός και ο Ήλιος απέχει από το κέντρο του περίπου 30.000 έτη φωτός.

Πόσο ψηλή μπορεί να γίνει μια καμηλοπάρδαλη;

Οι καμηλοπαρδάλεις είναι τα ψηλότερα ζώα της Γης. Ένα αρσενικό μπορεί να φτάσει και τα 5 μέτρα, ενώ ορισμένα αγγίζουν αισίως τα 6. Κατ’ αυτό τον τρόπο, οι καμηλοπαρδάλεις μπορούν να εντοπίζουν τους εχθρούς τους εγκαίρως. Αυτός είναι και ο λόγος που πολλά άλλα ζώα, όπως οι αντιλόπες, οι ζέβρες και τα γκνου, φιλοξενούνται στις παρέες τους, αφού τα ψηλά θηλαστικά λειτουργούν ως σύστημα συναγερμού.

Πόσο νερό μπορεί να πιει ένας ελέφαντας;

Έχω ακούσει πως ένας ελέφαντας πίνει μέχρι και 200 λίτρα νερό το 24ωρο. Είναι αλήθεια; Τι το θέλει τόσο νερό;

Χωρίς νερό δεν υπάρχει ζωή στη Γη. Το νερό είναι ο θεμέλιος λίθος κάθε κίνησης και αντίδρασης όλων των ζωντανών οργανισμών του πλανήτη μας. Στον οργανισμό των έμβιων όντων το νερό ανέρχεται, κατά κανόνα, σε τουλάχιστον 50%. Οι ιστοί αντέχουν ένα ποσοστό αφυδάτωσης, αλλά αν η απώλεια υγρών είναι πολύ μεγάλη αναστέλλονται οι βιοχημικές αντιδράσεις.

Τα χερσαία ζώα υποβάλλονται σε ιδιαίτερη δοκιμασία καθώς χάνουν υγρά, εκτός μέσω της ούρησης και της αφόδευσης, σχεδόν πάντα και μέσω της εφίδρωσης από το δέρμα και τους αεραγωγούς. Όσο η θερμοκρασία αυξάνει και η ξηρασία μεγαλώνει, τόσο πιο εντατική καθίσταται και η εφίδρωση.

Ωστόσο, τα ζώα αντικαθιστούν τα υγρά που χάνουν πίνοντας νερό και τρώγοντας τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε νερό. Τα περισσότερα, όταν υπερθερμαίνονται, υπόκεινται σε ακόμη μεγαλύτερη απώλεια υγρών, αφού χρησιμοποιούν το λαχάνιασμα ή τον ιδρώτα για να δροσιστούν.

Οι ελέφαντες είναι τα μεγαλύτερα χερσαία ζώα. Και παρά το γεγονός πως το τεράστιο και κυλινδρικό σώμα τους έχει μικρή επιφάνεια σε σχέση με τον όγκο τους, υφίστανται μεγάλη απώλεια υγρών και μέσω της εφίδρωσης, καθώς ζουν σε πολύ υγρό και ξηρό περιβάλλον.

Ως εκ τούτου, οι ελέφαντες δεν αποκλείεται να πίνουν και 200 λίτρα νερό την ημέρα. Κατά κανόνα, ρουφούν με την προβοσκίδα τους 5-10 λίτρα νερό και μετά το αδειάζουν στο στόμα τους με επαναλαμβανόμενες κινήσεις. Ένας διψασμένος ελέφαντας μπορεί να πιει μέχρι και 100 λίτρα μέσα σε λίγα λεπτά. Γενικά όμως τα τεράστια αυτά θηλαστικά συνηθίζουν να κατανέμουν σε δόσεις την ημερήσια ποσότητα που καταναλώνουν.

Κατά τ’ άλλα, οι ελέφαντες είναι πολύ εκλεκτικοί στην επιλογή του νερού που πίνουν. Όπως έχει διαπιστωθεί, προτιμούν λακκούβες νερό με υψηλή περιεκτικότητα σε άλατα, κυρίως νάτριο.

Οδεύουμε προς μια νέα εποχή των παγετώνων;

Η τελευταία εποχή των παγετώνων κορυφώθηκε πριν από περίπου 25.000 χρόνια. Ανάμεσα σε τέτοιες εποχές είχαμε μικρές αλλά σαφείς κλιματολογικές διακυμάνσεις. Τη δεκαετία του 1980, μέσω της διάτρησης πυρήνων πάγου, βρέθηκαν ενδείξεις περιοδικών διακυμάνσεων του κλίματος της Γης ανά 1.500 χρόνια. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώθηκε και με αναλύσεις κοραλλιογενών υφάλων και ιζημάτων πλαγκτόν στο θαλάσσιο πυθμένα.

Σύμφωνα με αυτό τον κλιματικό ρυθμό, ο πλανήτης μας αναμένεται να διέλθει την επόμενη εκατονταετία φάση υπερθέρμανσης. Η τελευταία ψυχρή περίοδος έληξε πριν από περίπου 300 χρόνια. Όπως προκύπτει από τα μοντέλα που έχουμε στη διάθεσή μας, ύστερα από 200 χρόνια υπερθέρμανσης η θερμοκρασία θα αρχίσει και πάλι να πέφτει. Επομένως, υπό αυτή την έννοια, οδεύουμε προς μια νέα εποχή των παγετώνων.