Archive for March 2011

Γιατί τα πλοία δεν βγάζουν τον καπνό στο νερό;

Υπάρχουν αρκετοί λόγοι που ο καπνός των πλοίων βγαίνει από την τσιμινιέρα και όχι μέσα στο νερό. Καταρχάς, η πίεση αυξάνει γρήγορα μέσα στο νερό (περίπου 10% της ατμοσφαιρικής πίεσης για κάθε μέτρο κάτω από την επιφάνεια του νερού).

Σε αυτή την περίπτωση οι εξατμίσεις θα συμπιέζονταν μέσα στο νερό, μειώνοντας την απόδοση της μηχανής. Επιπλέον, ο καπνός περιέχει θείο, βαριά μέταλλα και σωματίδια. Έτσι, μέσα στο νερό θα έμεναν ίχνη συγκεντρωμένων ενώσεων.

Στον αέρα οι ενώσεις αυτές διαλύονται ταχύτερα. Στα επιβατηγά πλοία ο σημαντικότερος ρόλος της τσιμινιέρας είναι να διοχετεύει τα αέρια καπνού όσο ψηλότερα γίνεται, για να μην πέφτουν στο κατάστρωμα. Ο υπολογισμός των αναταράξεων του πλοίου προσδιορίζει και το ύψος της.

Ποιος εφηύρε το ποδήλατο;

Το 1816 ο Γερμανός βαρόνος Karl von Drais de Sauerbrun κατασκεύασε μια «τρεχαλομηχανή» από ξύλο που την ονόμασε «draislenne». Είχε δύο ρόδες, μία σέλα κι ένα τιμόνι. Η μπροστινή ρόδα έστριβε, όμως πετάλια δεν υπήρχαν. Έτσι ο αναβάτης ήταν υποχρεωμένος να δίνει ώθηση σπρώχνοντας με τα πόδια κόντρα στο έδαφος.

Ποιος εισήγαγε την κλίμακα pH;

Ο επικεφαλής του χημικού τμήματος του εργαστηρίου Carlsberg Sören Peter Lauritz Sörensen επινόησε την κλίμακα pH το 1909. Η κλίμακα χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό συγκεντρώσεων ιόντων υδρογόνου σε διαλύματα. Η κλίμακα διαβαθμίζεται από το 0 έως το 14, όπου το 7 αντιπροσωπεύει το ουδέτερο διάλυμα. Τιμές κάτω του 7 αναφέρονται σε όξινο διάλυμα και άνω του 7 σε βασικό διάλυμα.

Γιατί οι τρίχες δεν μεγαλώνουν το ίδιο;

Οι τρίχες των φρυδιών και του δέρματος, για παράδειγμα, δεν μεγαλώνουν γρήγορα. Γιατί;

Ο άνθρωπος έχει στο σώμα του 5 εκατομμύρια τρίχες. Από αυτές οι 100.000 μεγαλώνουν στο κρανίο, ενώ οι υπόλοιπες βρίσκονται διάσπαρτες στο υπόλοιπο σώμα, με εξαίρεση τις παλάμες και τις πατούσες. Κάθε τρίχα δημιουργείται σε έναν τριχοφόρο θύλακα, που προγραμματίζεται από τις ουσίες-σήματα του σώματος που αποφασίζουν αν θα αναπτυχθεί ή θα ανασταλεί, πέφτοντας σε λήθαργο και στη συνέχεια κυριολεκτικά.

Το μήκος κάθε τρίχας προσδιορίζεται από τη διάρκεια της φάσης ανάπτυξης. Για τις τρίχες της κεφαλής η ανάπτυξη μπορεί να κρατήσει αρκετά χρόνια, ενώ γι’ αυτές των φρυδιών απαιτούνται λίγοι μήνες.

Ο κύκλος των θυλάκων προσδιορίζεται από διάφορες ορμόνες, στις οποίες όμως όλοι οι θύλακες δεν αντιδρούν ομοιόμορφα. Έτσι, οι τρίχες αναπτύσσονται με ιδιαίτερα χαρακτηριστικό τρόπο στα διάφορα σημεία του σώματος. Οι ανδρικές φυλετικές ορμόνες, για παράδειγμα, ελάχιστα επηρεάζουν τις τρίχες του κεφαλιού. Συμβάλλουν όμως καθοριστικά στην ανάπτυξη των τριχών στα φρύδια και τη γενειάδα. Αντιθέτως, οι γυναικείες φυλετικές ορμόνες ελάχιστο ρόλο παίζουν στις τρίχες του προσώπου.

Ωστόσο, φροντίζουν να διατηρούν τους θύλακες του κεφαλιού σε διαρκή φάση ανάπτυξης, προσδίδοντας στις γυναίκες πλούσια κόμη.

Γιατί η καρδιά έχει το σχήμα που γνωρίζουμε;

Κανείς δεν γνωρίζει την αρχική προέλευση του σχήματος της καρδιάς, που έχει συνδεθεί με τον έρωτα και την αγάπη. Η στιλιζαρισμένη, συμβολική καρδιά εν μέρει μόνο μοιάζει με το ανατομικό όργανο. Τα δύο χαρακτηριστικά τόξα από πάνω, για παράδειγμα, δεν υπάρχουν στην καρδιά που χτυπά στο σώμα μας. Τα εν λόγω τόξα παραπέμπουν με σαφήνεια στη θηλυκότητα.

Επιπρόσθετα, το συγκεκριμένο σχήμα προσιδιάζει στο αιγυπτιακό ιερογλυφικό για την καρδιά. Η καρδιά για τους Αιγυπτίους ήταν υψίστης σημασίας, όχι μόνο για τη λειτουργία του σώματος αλλά και για την ψυχή. Γι’ αυτό ήταν το μόνο όργανο που δεν το αφαιρούσαν κατά τη διαδικασία της ταρίχευσης, καθώς όφειλε να ζυγίζει όσο το βάρος ενός φτερού, για να μπορέσει η ψυχή του νεκρού να λάβει την άδεια εισόδου στον κάτω κόσμο.

Η καρδιά ίσως πήρε το σχήμα της από τον καρπό του φυτού σίλφιου, που ήταν χαραγμένο σε νομίσματα. IMAGE: WIKIMEDIA

Ένα άλλο αρχαίο σχήμα που μοιάζει επίσης πολύ με τη συμβολική καρδιά είναι ο καρπός του βοτάνου Silphium, γνωστού ως «σίλφιο». Πρόκειται για ένα είδος μάραθου που φυόταν στην παραλιακή πόλη της Κυρήνης, στη σημερινή Λιβύη. Αυτό το φυτό υπήρξε για την Κυρήνη προσοδοφόρο εξαγωγικό προϊόν. Μάλιστα, το χάρασσαν, είτε με τη μορφή του φυτού είτε ως καρπό, σε νομίσματα της εποχής. Ο καρπός του είχε επίσης το σχήμα της καρδιάς.

Το σίλφιο το χρησιμοποιούσαν ως λαχανικό και ως καρύκευμα. Σύμφωνα όμως με το γεωγράφο Στράβωνα, είχε και θεραπευτικές ιδιότητες. Ο Ρωμαίος ιστορικός Πλίνιος ο Πρεσβύτερος αναφέρει πως το χρησιμοποιούσαν επίσης ως αντίδοτο για τις ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες. Αυτή ακριβώς η χρήση του, κατά τους ιστορικούς, το ανέδειξε σε σύμβολο του έρωτα και του ρομαντισμού.

Τι είναι το πολικό σέλας;

Με τον όρο «πολικό σέλας» εννοούμε τόσο το βόρειο όσο και το νότιο. Η διεθνής ονομασία του είναι «aurora», το όνομα της θεάς της αυγής, ενώ το ελληνικό της όνομα, όπως περιγράφεται στην Ελληνική Μυθολογία, είναι Ηώ. Δεν συνδέεται συμπτωματικά με την αυγή, αφού το φως την ώρα εκείνη θυμίζει το κόκκινο φως του πολικού σέλαος. Read more

Πόσο σάλιο παράγουμε;

Κατά τη διάρκεια ενός 24ώρου, περίπου ένα λίτρο σάλιου εκκρίνεται από τους δύο μεγάλους σιελογόνους αδένες στις δυο πλευρές του κεφαλιού μας και από μικρότερους αδένες γύρω από το στόμα μας. Το σάλιο υγραίνει τους βλεννογόνους υμένες, υποβοηθά την ομιλία, αναστέλλει την ανάπτυξη βακτηρίων και μεταφέρει ένζυμα που βοηθούν στην πέψη του φαγητού.